Przenośniki energii:
- ATP,
- GTP,
- fosfokreatyna,
Co to jest ATP?
Jest to związek, który rozpadając się podczas hydrolizy uwalnia energię. Energia jest zlokalizowana w dwu wiązaniach pomiędzy resztami fosforanowymi.
ATP (adenozynotrifosforan) bowiem składa się z adeniny+rybozy (pamiętacie nukleotyd A?) oraz 3 reszt fosforanowych. Pomiędzy tymi resztami są 2 wysokoenergetyczne wiązania, które dostarczają energii organizmowi.
Hydroliza ATP:
ATP + H2O <=> ADP (adenozynodifosforan) + Pi + 30,5 kJ
możliwy jest także dalszy rozkład:
ADP + H2O <=> AMP (adenozynomonofosforan) + Pi + 30,5 kJ
gdzie:
Pi - reszta fosforanowa,
30,5 kJ - energia uwolniona z rozpadu związku
Zużywanie (rozpad) ATP - hydroliza.
Wiązanie (synteza) ATP - fosforylacja, czyli przyłączanie reszt fosforanowych.
Rodzaje fosforylacji:
1. Fosforylacja substratowa.
Najprostszy i najstarszy sposób a także...najmniej efektywny, czyli:
ADP + Pi (reszta fosforanowa) +
związek organiczny wysokoenergetyczny
=> ATP + zw. org. niskoenergetyczny
2. Fosforylacja fotosyntetyczna.
Występuje u organizmów fotosyntetyzujących, czyli fotoautotrofów. Tutaj energia świetlna jest zamieniana na chemiczną (wiązania ATP). Konieczna jest tutaj obecność barwnika fotosyntetycznego, np. chlorofil.
ADP + Pi + energia świetlna => ATP
Przeprowadzają ją: rośliny zielone, bakterie purpurowe, sinice i niektóre protisty (np. euglena zielona z tym, że jest to zależne od jej otoczenia, bowiem jest ona miksotrofem).
3. Fosforylacja oksydacyjna.
Występuje u organizmów oddychających tlenowo. Energia pochodzi z elektronów wodoru przekazywanych na tlen.
ADP + Pi + zredukowane przenośniki wodoru + O2 => ATP + utlenione przenośniki wodoru + H2O
